༄༅། །ཕྱི་ལོ་ ༢༠༢༢ ཟླ་ ༩ ཚེས་ ༡༩ ཉིན་སུད་སི་གྲོས་ཚོགས་འཐུས་མིའི་བོད་དོན་རྒྱབ་སྐྱོར་ཚོགས་པའི་ཟུང་འབྲེལ་ཚོགས་གཙོ་དང་གྲོས་ཚོགས་འཐུས་མི་སྐུ་ཞབས་ནི་ཀོ་ལ་སི་ཝལ་ཌར་ (Nicolas Walder) མཆོག་གིས་དབུས་པའི་ཚོགས་མི་ནིག་གུ་གར་ (Nik Gugger) ལགས་དང་། པི་རི་སི་ཁ་(Prisca Birrer-Heimo) ལགས། ལོ་རན་སི་ (Laurence Fehlmann Rielle) ལགས། ཁི་ལོ་ཌི་ཡ་ (Claudia Friedl) ལགས། མཱར་ཊི་ན་མུན་ཛི་ (Martina Munz) ལགས་བཅས་ནས་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་བོད་ནང་རིག་གཞུང་ཐོག་དྲག་གནོན་དང་། དེ་བཞིན་རྒྱལ་སྤྱིའི་རྒྱལ་མཚམས་བརྒལ་ཏེ་བཙན་བྱོལ་བོད་མིར་དྲག་གནོན་བྱེད་བཞིན་པའི་སྐོར་ཉན་ཞིབ་གནང་ཡོད་པ་དང་། སྐབས་དེར་སུད་སི་བོད་ཀྱི་སྐུ་ཚབ་དོན་གཅོད་འཕྲིན་ལས་ཆོས་སྐྱིད་ལགས་དང་གངས་ཅན་ལྗོངས་སུ་རིག་གཞུང་ཐོག་དྲག་གནོན་བྱས་པའི་སྐོར་གྱི་ཤུབ་སྐད་ (Whispers from the Land of Snows: Culture-based Violence in Tibet) ཅེས་པའི་དཔེ་དེབ་རྩོམ་པ་པོ་ཧྥན་ནེ་ཨ་ཡོ་ནཱ་མོ་རེལ་ (Fanny Iona Morel) ལགས་ཀྱིས་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་བོད་ནང་གི་བོད་མི་རྣམས་ལ་དྲག་གནོན་དང་། དེ་བཞིན་རྒྱལ་སྤྱིའི་རྒྱལ་མཚམས་བརྒལ་ཏེ་བཙན་བྱོལ་བོད་མི་ཚོར་དྲག་གནོན་བྱེད་བཞིན་པའི་སྐོར་འགྲེལ་བརྗོད་ཞིབ་ཕྲ་ཞུས་གནང་ཡོད། སུད་བོད་མཛའ་འབྲེལ་ཚོགས་པའི་ཚོགས་གཙོ་ཐོ་མ་སི་ (Thomas Büchli) ལགས་དང་ཚོགས་གཞོན་ལྷ་དབང་ལགས་ཀྱང་མཉམ་ཞུགས་གནང་ཡོད།དེ་ཡང་རྩོམ་པ་པོ་ཧྥན་ནེ་ཨ་ཡོ་ནཱ་མོ་རེལ་ལགས་ཀྱིས་དེ་སྔ་ཁོང་བོད་ནང་བསྐྱོད་པའི་སྐབས་བོད་ཀྱི་རྒྱལ་ས་ལྷ་སའི་ཇོ་ཁང་དང་བར་སྐོར་གཡས་གཡོན་དུ་རྒྱ་ནག་གཞུང་གི་ཉེན་རྟོག་པ་དང་དམག་མིས་རྗེས་འདེད་བྱས་པ་དང་སྡིགས་ར་བསྐུལ་བ་། དེ་བཞིན་ལྷ་སའི་ཇོ་ཁང་དང་བར་སྐོར་གཡས་གཡོན་དུ་བྱ་རའི་པར་ཆས་མང་པོ་བཙུགས་ཡོད་པ། ལྷ་ས་གྲོང་ཁྱེར་གྱི་ཁང་ཐོག་དང་སྲང་ལམ་དུ་དྲག་ཆས་སྤྲས་པའི་དམག་མི་མང་པོ་དུས་རྟག་ཏུ་ཕར་ཚུར་འགྲོ་བཞིན་པ་མིག་མཐོང་ལག་ཟིན་བྱུང་བའི་ཉམས་མྱོང་སྐོར་དང་། རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་བོད་ནང་རིག་གཞུང་རྩ་གཏོར་གྱི་སྲིད་བྱུས་ལག་བསྟར་བྱས་དང་བྱེད་བཞིན་པ་སོགས་ཀྱི་སྐོར་འགྲེལ་བརྗོད་གནང་ཡོད།

གཞན་ཡང་རྩོམ་པ་པོ་ཧྥན་ནེ་ཨ་ཡོ་ནཱ་མོ་རེལ་ལགས་ཀྱིས་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་བོད་ཀྱི་བླ་ཆེན་ཁག་གི་ཡང་སྲིད་ཀྱི་གནད་དོན་ནི་རྒྱ་ནག་ནང་ཁུལ་གྱི་གནད་དོན་ཡིན་པ་རྩི་ཡི་ཡོད་པ་མ་ཟད། འཛམ་གླིང་མི་མང་གིས་སྤྱི་ནོར་༸གོང་ས་༸སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་ལ་ཧ་ཅང་བརྩི་བཀུར་ཞུ་བཞིན་པར་སྣང་མེད་དུ་གཏོང་གི་ཡོད་པ། ལྷག་པར་རྒྱ་ནག་དམར་ཤོག་གཞུང་གིས་སྤྱི་ནོར་༸གོང་ས་༸སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་གི་མ་འོངས་ཡང་སྲིད་ཀྱི་གནད་དོན་ཐོག་རྒྱ་ནག་རང་གི་ཁེ་ཕན་ལ་དམིགས་ཏེ་ཁྲིམས་དང་སྒྲིག་གཞི་གཏན་འབེབས་བྱས་ཚེ་བོད་ནང་གི་བོད་མི་རྣམས་ལ་དཀའ་ངལ་ཤུགས་ཆེ་འཕྲད་ངེས་ཡིན་པ་སོགས་ཀྱི་སྐོར་འགྲེལ་བརྗོད་དང་བདེན་དཔང་གནང་ཡོད།སུད་སི་བོད་ཀྱི་སྐུ་ཚབ་དོན་གཅོད་འཕྲིན་ལས་ཆོས་སྐྱིད་ལགས་ཀྱིས་བཀའ་ཤག་སྐབས་བཅུ་དྲུག་པས་ད་ལྟའི་བོད་ནང་གི་གནས་སྟངས་ཐོག་འགྲེལ་བརྗོད་གནང་བའི་ཡིག་ཆ་སྐོར་གླེང་སློང་གནང་བ་དང་འབྲེལ་རྒྱ་ནག་གཞུང་གི་དྲག་གནོན་ཅན་གྱི་སྲིད་བྱུས་འོག་བོད་ནང་གི་བོད་མི་རྣམས་ཀྱིས་མུ་མཐུད་དཀའ་སྡུག་མྱོང་བཞིན་པ་དང་། རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱི་དམིགས་བསལ་ལས་དོན་ཚོགས་ཆུང་གི་རང་དབང་གི་ཆེད་མཁས་པ་རྣམ་པས་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་ཡུ་གུར་ནང་བཙན་དབང་གིས་ངལ་རྩོལ་བསྒྱུར་བཀོད་ཁང་བཙུགས་ཡོད་པ་ནང་ལྟར་བོད་ནང་དུའང་ངལ་རྩོལ་བསྒྱུར་བཀོད་ཁང་བཙུགས་ཡོད་སྟབས། སུད་སི་གྲོས་ཚོགས་འཐུས་མིའི་བོད་དོན་རྒྱབ་སྐྱོར་ཚོགས་པ་ཚུད་པའི་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཚོགས་སྡེ་ཁག་ནས་མཉམ་འབྲེལ་གྱིས་རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱི་ཆེད་མཁས་པ་རྣམ་པར་རང་དབང་གི་སྒོ་ནས་བོད་དང་། ཤར་ཏུར་ཀི་སི་ཐན། ཧོང་ཀོང་བཅས་ཀྱི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་སྐོར་རྟོག་ཞིབ་གནང་དགོས་པའི་འབོད་སྐུལ་གནང་རོགས་ཞེས་རེ་སྐུལ་ཞུས་པར། སུད་སི་གྲོས་ཚོགས་འཐུས་མིའི་བོད་དོན་རྒྱབ་སྐྱོར་ཚོགས་པའི་ཚོགས་མི་རྣམ་པས་བོད་ནང་གི་གནས་སྟངས་སྐོར་ཐུགས་འཚབ་དང་རྒྱུན་དུ་དོ་སྣང་གནང་གི་ཡོད་པ་མ་ཟད། མུ་མཐུད་བོད་དོན་དང་བོད་མི་རྣམས་ལ་རྒྱབ་སྐྱོར་གནང་རྒྱུའི་ཆོད་སེམས་བརྟན་པོ་ཡོད་པ་སོགས་ཀྱི་སྐོར་གསུངས་ཡོད།།