༄༅། །འདི་གར་བོད་ཀྱི་སྲིད་བྱུས་ཉམས་ཞིབ་ཁང་ནས་བཏང་གནས་ནང་འཁོད་དོན། ཕྱི་ལོ་ ༢༠༢༢ ཟླ་ ༧ ཚེས་ ༣ ཉིན་ཅེག་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་རྒྱལ་ས་པ་རག་ཏུ་ཡོད་པའི་ཅལ་སི་གཙུག་ལག་སློབ་ཆེན་ (Charles University) དུ་རྒྱལ་སྤྱིའི་བོད་རིག་པའི་ཚོགས་ཆེན་ ༡༦ པ་འཚོགས་འགོ་བཙུགས་ཡོད། ད་རེས་བོད་ཀྱི་སྲིད་བྱུས་ཉམས་ཞིབ་ཁང་གི་འགན་འཛིན་དྲུང་ཆེ་ཟླ་བ་ཚེ་རིང་ལགས་དང་། ཉམས་ཞིབ་པ་འབུམ་རམས་པ་ཚེ་དབང་རྡོ་རྗེ་ལགས་དང་། ཉམས་ཞིབ་པ་འབུམ་རམས་པ་ཚེ་རིང་སྒྲོལ་མ་ལགས། ཉམས་ཞིབ་པ་སྐར་མ་བསྟན་འཛིན་ལགས། ཉམས་ཞིབ་པ་བསྟན་འཛིན་དགྲ་ལྷ་ལགས། ཉམས་ཞིབ་པ་རིག་སྨོན་ཚེ་རིང་བསམ་གྲུབ་ལགས། ཉམས་ཞིབ་པ་བསྟན་འཛིན་ཕན་ཐོགས་ལགས་བཅས་ཀྱང་གཞུང་འབྲེལ་ཕྱོགས་སྐྱོད་ཐོག་བོད་རིག་པའི་ཚོགས་འདུར་མཉམ་ཞུགས་གནང་སྟེ་དཔྱད་རྩོམ་སྒྲོགས་སྦྱང་གནང་གི་ཡོད།
ཚོགས་འདུའི་ཉིན་དང་པོའི་སྔ་དྲོའི་ “བོད་དང་རྒྱ་ནག་གི་འབྲེལ་བ་”ཞེས་པའི་སྒྲོགས་སྦྱང་དཔྱད་རྩོམ་གྱི་ལས་རིམ་སྟེང་འགན་འཛིན་ཟླ་བ་ཚེ་རིང་ལགས་ཀྱིས་ཚོགས་འདུའི་གཙོ་སྐྱོང་གནང་ཞིང་། ཉིན་དང་པོར་ཉམས་ཞིབ་པ་བསྟན་འཛིན་ཕན་ཐོགས་ལགས་ཀྱིས་ “བོད་དང་མན་ཇུའི་བར་གྱི་སྒྲིག་དོན་ཉེར་དགུ་གླེང་བ་” ཞེས་པ་དང་། ཉམས་ཞིབ་པ་འབུམ་རམས་པ་ཚེ་རིང་སྒྲོལ་མ་ལགས་ཀྱིས་ཨིན་སྐད་ཐོག་ “ལྷ་འབྲང་དགོན་པའི་ངོ་སྤྲོད་མདོར་བསྡུས་དང་དཔལ་ལྡན་ཆོས་རྒྱལ་སྐུ་ཕྲེང་བཞི་པའམ་ཁམས་སྡེ་དགེའི་ལྷ་འབྲང་སྤྲུལ་སྐུ་” དང་། ཉམས་ཞིབ་པ་བསྟན་འཛིན་དགྲ་ལྷ་ལགས་ཀྱིས་ “དེང་རབས་ཀམ་པུ་ཊར་སྐད་བརྡ་རིག་པའི་ནང་གི་བོད་སྐད་ཀྱི་མིང་བརྡའི་སྐོར་གླེང་བ་” ཞེས་པ་བཅས་ཀྱི་བརྗོད་གཞིའི་ཐོག་དཔྱད་རྩོམ་སྒྲོགས་སྦྱང་གནང་ཡོད། 
ཚོགས་འདུའི་ཉིན་གཉིས་པའི་སྔ་དྲོར། ཉམས་ཞིབ་པ་རིག་སྨོན་ཚེ་རིང་བསམ་གྲུབ་ལགས་ཀྱིས་ “མན་ཇུའི་ཡུལ་དུ་དགེ་ལུགས་པའི་བསྟན་པ་སྤེལ་མཁན་ཐོག་མ་ནང་སོ་བླ་མའི་རྡོ་རིང་ལ་གསར་དུ་དཔྱད་པ་” ཞེས་པ་དང་། ཉམས་ཞིབ་པ་འབུམ་རམས་པ་ཚེ་དབང་རྡོ་རྗེ་ལགས་ཀྱིས་“ཕྱི་ལོ་ ༡༦༨༡ ལོར་བོད་དང་ཁུ་ནུའི་བར་བཞག་པའི་མནའ་མཐུན་ཆིངས་ཡིག་གི་བརྒྱུད་རིམ་དང་རིན་ཐང་ལ་དཔྱད་པ།” ཉམས་ཞིབ་པ་སྐར་མ་བསྟན་འཛིན་ལགས་ཀྱིས་ “དོལ་པོའི་ནང་གི་བོད་སྐད་ཡིག་བེད་སྤྱོད་གཏོང་བའི་དཀའ་ངལ་སྐོར་གླེང་བ་” བཅས་ཀྱི་བརྗོད་གཞིའི་ཐོག་དཔྱད་རྩོམ་སྒྲོགས་སྦྱང་གནང་ཡོད།
ཐེངས་འདིའི་ཚོགས་འདུའི་སྟེང་མཉམ་ཞུགས་བྱེད་མཁན་མི་ ༦༠༠ ལྷག་ཡོད་ཅིང་། ལོ་རྒྱུས་སྟེང་བོད་རིག་པའི་མཁས་དབང་མཉམ་ཞུགས་བྱས་པ་ཆེས་མང་ཤོས་དེ་ཆགས་ཡོད། 
ཚོགས་འདུའི་བརྗོད་གཞི་ནི་ཞང་ཞུང་དང་བོད་ཀྱི་འབྲེལ་བ་ཡིན་ཞིང་། ཨ་རིའི་ཁེ་ལི་ཕོར་ནི་ཡ་གཙུག་ལག་སློབ་ཆེན་གྱི་མཁས་དབང་མརྐ་ སི་ཊི་ཝེན་ཨལ་ཌེན་ཌེ་ཕར་ (Mark Steven Aldenderfer) མཆོག་གིས། རྒྱ་ནག་གིས་བོད་ཀྱི་རིག་གཞུང་དང་ལོ་རྒྱུས་ལ་འགྱུར་བ་གཏོང་བའི་སྟངས་འཛིན་ག་འདྲ་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་པ་བསྟན་སོང་། ཚོགས་རའི་ཐོག་བརྩེགས་གསུམ་པར་བོད་ཀྱི་དམག་དཔུང་གི་རི་མོ་འགྲེམས་སྟོན་བྱས་ཡོད་ལ། དེ་ནི་ནམ་རྒྱུན་བོད་རིག་པའི་ཚོགས་འདུ་ལ་རྒྱ་ནག་གི་ཤུགས་རྐྱེན་ཐེབས་བཞིན་ཡོད་པའི་རིག་གཞུང་ཚོགས་འདུའི་སྟེང་མཐོང་དཀོན་པ་ཞིག་ཆགས་ཡོད། རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་ཏོག་དབྱིབས་གཉན་རིམས་ལ་ཁ་གཡར་ནས་བོད་ནང་གི་མཁས་དབང་དག་ཚོགས་འདུར་བཅར་དུ་བཅུག་མེད་པས། མཁས་དབང་མང་པོ་ཞིག་གིས་བརྙན་ལམ་བརྒྱུད་ནས་དཔྱད་རྩོམ་སྒྲོགས་སྦྱང་གནང་སོང་། འོན་ཀྱང་འཛམ་གླིང་གི་ཡུལ་གྲུ་སོ་སོར་བཞུགས་པའི་རྒྱ་མིའི་མཁས་དབང་དང་ཞིབ་འཇུག་པ་མང་པོ་ཞིག་ཀྱང་ཐེངས་འདིའི་ཚོགས་འདུར་བཅར་ཡོད་ལ། ཐེངས་འདིའི་ཚོགས་འདུའི་སྐད་ཡིག་ནི་ཨིན་སྐད་དང་བོད་སྐད་གཙོ་བོ་ཡིན། །
