༄༅། །ཕྱི་ལོ་ ༢༠༢༡ ཟླ་ ༡༡ ཚེས་ ༩ ནས་ཕྱི་ཚེས་ ༡༡ བར་ཉིན་གྲངས་གསུམ་རིང་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ནང་སྲིད་ལས་ཁུངས་ཀྱི་གོ་སྒྲིག་འོག་གངས་སྐྱིད་སྲིད་སྐྱོང་ཚོགས་ཁང་དུ་རྒྱ་བལ་འབྲུག་གསུམ་དུ་གནས་པའི་བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་ས་གནས་འགོ་འཛིན་རྣམ་པའི་འཛིན་སྐྱོང་ཚོགས་ཆེན་ཐེངས་བཅུ་བཞི་པ་དབུ་འཛུགས་གནང་ཡོད།
དེ་ཡང་གོང་ཚེས་ཉིན་གྱི་སྔ་དྲོ་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་སྲིད་སྐྱོང་སྤེན་པ་ཚེ་རིང་མཆོག་སྐུ་མགྲོན་གཙོ་བོར་ཆེད་ཕེབས་ཀྱིས་གསུང་བཤད་གནང་དོན། སྤྱི་ནོར་༸གོང་ས་༸སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་ལ་གུས་ཕྱག་སྔོན་དུ་ཕུལ་བའི་ཐོག་གཞིས་བྱེས་བོད་མི་ཡོངས་དང་། ནང་སྲིད་ལས་ཁུངས་ཀྱི་ཁྱབ་ཁོངས་ས་གནས་འགོ་འཛིན་རྣམས་ཀྱི་འཛིན་སྐྱོང་ཚོགས་ཆེན་ཐེངས་བཅུ་བཞི་པའི་ཐོག་ཕེབས་པའི་ས་གནས་འགོ་འཛིན་རྣམ་པ་དང་ནང་སྲིད་ལས་ཁུངས་ཀྱི་འགོ་ལས་ཡོངས་ལ་བཀའ་ཤག་སྐབས་བཅུ་དྲུག་པའི་ངོས་ནས་འཚམས་འདྲིའི་བཀྲ་ཤིས་བདེ་ལེགས་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན། ནང་སྲིད་ལས་ཁུངས་ཀྱི་ཁྱབ་ཁོངས་ས་གནས་འགོ་འཛིན་རྣམས་ཀྱི་འཛིན་སྐྱོང་ཚོགས་ཆེན་འདི་ཧ་ཅང་གལ་ཆེན་པོ་རྩི་ཡི་ཡོད། རྣམ་པ་ཚོས་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་སྐུ་ཚབ་གནང་ནས་མི་མང་དང་ཐད་ཀར་འབྲེལ་བ་གནང་ནས་ཕྱག་ལས་གནང་གི་ཡོད་སྟབས་རྣམ་པ་ཚོའི་ཕྱག་ལས་དེ་ལས་སླ་པོ་མ་རེད། རྣམ་པ་ཚོས་སོ་སོའི་འཇོན་ཚོད་ལ་དཔགས་པའི་མི་མང་རང་གི་དཀའ་ངལ་སེལ་རྒྱུའི་ཆེད་དུ་ཧ་ཅང་སྐུ་ལས་བསྐྱོན་ཡོད།
དེ་རིང་གི་ཚོགས་འདུའི་ཐོག་གཙོ་བོ་འགྲོ་ལུགས་འགྲོ་སྟངས་བཟོ་ཐུབ་ན་བསམ་ཡོད། བཀའ་ཤག་སྐབས་བཅུ་དྲུག་པའི་དུས་ཡུན་རིང་ལས་དོན་གང་གནང་ཡང་ལས་དོན་ཚགས་ཚུད་པོ་དང་། མི་མང་ལ་ཐུགས་ཕན་གསོ་བ། མི་མང་གི་དགོས་མཁོ་དཔགས་པའི་འཆར་གཞི་སྒྲིག་ནས་འགྲོ་དགོས། ཉམས་ཐག་ནད་ན་ཚ་བྱུང་བའི་སྐབས་འགྲོ་གྲོན་གཏོང་རྒྱུ་མེད་མཁན་དང་། ནད་གཅོང་རིགས། རྒན་འཁོགས་སོགས་ལ་ལྟ་རྟོག་གནང་དགོས་པ་དེ་ནང་སྲིད་ལས་ཁུངས་ཀྱི་འགན་འཁུར་ཆེ་ཤོས་གྲས་ཡིན་པ་མ་ཟད། བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་ངོས་ནས་དེ་རིགས་གཙོ་བོར་གྱུར་བའི་དབང་པོ་ཐང་པོ་མེད་མཁན་རྣམས་ལ་ངེས་པར་ལྟ་རྟོག་གནང་དགོས། ང་ཚོས་ནང་སྲིད་ལས་ཁུངས་དང་འཕྲོད་བསྟེན་ལས་ཁུངས་བརྒྱུད་བཙན་བྱོད་བོད་མིའི་སྤྱི་ཚོགས་ཁྲོད་སེམས་ནད་ཡོད་མཁན་གྲངས་ ༣༠༠ ཙམ་ཡོད་པ་ཤེས་རྟོགས་བྱུང་། བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་ངོས་ནས་དེ་ཚོ་རིགས་ལའང་ངེས་པར་ལྟ་རྟོག་གནང་དགོས། བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་ནང་ཤེས་འཕྲོད་གསུམ་ནས་ཉམས་ཐག་རིགས་ལ་ཞིབ་འཇུག་ངེས་པར་བྱ་དགོས་ཞེས་མངགས་ཡོད། ས་གནས་འགོ་འཛིན་རྣམ་པ་ཚོས་སོ་སོའི་ཁྱབ་ཁོངས་ཀྱི་མི་མང་གི་གནས་སྟངས་ཆ་ཚང་རྒྱུས་ལོན་བྱས་ཏེ་མི་འབོར་གྱི་གྲངས་ཀ་ཏག་ཏག་གསུང་རྒྱུ་ཡོད་པ་ཞིག་བཟོ་དགོས། བཀའ་ཤག་སྐབས་བཅུ་དྲུག་པའི་ངོས་ནས་གྲངས་ཐོ་དེ་ཧ་ཅང་གལ་ཆེན་པོ་རྩི་ཡི་ཡོད། རང་བཙན་ཡོད་མཁན་གྱི་རྒྱལ་ཁབ་ཚོས་ཀྱང་ལོ་བཅུ་མཚམས་རེ་ནས་སོ་སོའི་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་མི་འབོར་ག་ཚོད་ཡོད་མེད་སྐོར་གྲངས་བཤེར་གནང་གི་ཡོད། བོད་ནང་གི་མི་འབོར་ག་ཚོད་ཡོད་མེད་སྐོར་ད་ལྟ་ཞུ་རྒྱུ་ཁག་པོ་རེད། ཡིན་ཡང་བོད་ཀྱི་སྲིད་བྱུས་ཉམས་ཞིབ་ཁང་བརྒྱུད་བོད་ནང་གི་མི་འབོར་ག་ཚོད་ཡོད་མེད་སྐོར་ཉམས་ཞིབ་བྱ་རྒྱུའི་འབད་བརྩོན་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན། བཙན་བྱོལ་ནང་དུའང་མི་འབོར་གྱི་གྲངས་ཐོ་ཚད་ལྡན་བཟོ་རྒྱུ་དེ་ཧ་ཅང་གལ་ཆེན་པོ་རེད། ལོ་རྗེས་མའི་ལོ་གསར་རྗེས་ལ་བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་མི་འབོར་གྱི་གྲངས་ཐོ་བསྡུ་རྒྱུའི་ལས་གཞི་བརྩམ་རྒྱུ་ཡིན། ནང་སྲིད་ལས་ཁུངས་ནས་གྲངས་ཐོའི་ཨ་མ་ལྟ་བུ་ཞིག་ཉར་དགོས། ས་གནས་འགོ་འཛིན་རྣམ་པ་ཚོས་གྲངས་ཐོ་བསྡུ་རྒྱུའི་འགན་ངེས་པར་འཁུར་རོགས་གནང་། 
གཞིས་ཆགས་ཁག་ནང་གི་སློབ་གྲྭའི་གནས་སྟངས་སྐོར་ལ་བརྒྱུད་ལམ་ཁག་མང་པོ་ཞིག་གི་ཐོག་ནས་ཞུས་ཟིན་པ་རེད། བོད་ཕྲུག་ཁྱིམ་སྡེའི་འོག་སློབ་གྲྭ་ཁག་བཅུ་དགུ་ཡོད་པ་དང་། མ་སུ་རི་བོད་ཁྱིམ་ཁྱབ་ཁོངས་འོག་སློབ་གྲྭ་ཁག་བཞི་ཡོད། སམ་བྷོ་ཊའི་ཁྱབ་ཁོངས་སུ་ད་བར་བཀའ་ཤག་སྐབས་གོང་མ་ནས་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༣ དང་ ༢༠༡༦། ༢༠༡༨ བཅས་ལ་ཐེངས་གསུམ་རིང་སློབ་གྲྭ་ཁག་རྩིས་ལེན་ཟིན་པའི་སློབ་གྲྭ་ཁག་ ༣༣ ཡོད། གཏན་འཇགས་སློབ་གྲྭ་དྲུག་ད་དུང་རྩིས་ལེན་རྒྱུ་ལྷག་བསྡད་ཡོད། དེའི་བརྒྱུད་རིམ་ཤེས་རིག་ལས་ཁུངས་ནས་གནང་བཞིན་ཡོད། ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༢ ལོའི་ནང་བོད་པའི་སློབ་ཕྲུག་ཁྱོན་ ༢༠༡༢༨ ཡོད་པ་དང་ད་ཆ་ ༩༧༦༨ ཙམ་ཡོད། ལོ་གཅིག་གི་ནང་སློབ་ཕྲུག་ ༡༠༠༠ ལྷག་ཙམ་ཉུང་དུ་འགྲོ་གི་ཡོད་པ་དང་། དེར་རྒྱུ་རྐྱེན་སྣ་ཚོགས་ཡོད། བོད་ནས་སླེབས་མཁན་ཉུང་དུ་ཕྱིན་ཡོད། བོད་མི་ཁག་གཅིག་ཕྱི་རྒྱལ་དུ་ཕྱིན་པ་དང་། དེ་བཞིན་བོད་མི་ཁག་གཅིག་གིས་རྒྱ་གར་གྱི་གྲོང་སྡེ་ཁག་གི་ནང་ལས་ཀ་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་སྟབས་བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་སློབ་གྲྭ་ཁག་གི་སློབ་ཕྲུག་ཧ་ཅང་ཉུང་ཉུང་ཡོད་པར་བརྟེན་སློབ་གྲྭའི་སྡེ་ཁག་གི་འགན་འཛིན་དང་ལྷན་དུ་ཚོགས་འདུ་ཚོགས་ཏེ་སློབ་གྲྭ་སྟངས་འཛིན་དང་དགེ་རྒན་མཁོ་སྤྲོད་བྱེད་ཕྱོགས་སྐོར་ལ་གོ་བསྡུར་ཞུས་ཡོད།
སྤྱིར་བཏང་བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་གཞིས་ཆགས་གནས་ཐུབ་དང་མི་ཐུབ་པའི་གནས་སྟངས་དེ་ཉིད་གཞིས་ཆགས་རང་གི་གནས་བབ་དང་ཡུལ་མི་ཁྱིམ་མཚེས་བཅས་ལ་རག་ལས་ཀྱི་ཡོད། དུས་རྒྱུན་དུ་ཡུལ་མི་དང་ལྷན་དུ་འཆམ་མཐུན་བྱེད་དགོས་རྒྱུ་ཧ་ཅང་གལ་ཆེན་པོ་རེད། སྐབས་རེ་ཕྲན་བུ་དཀའ་ངལ་ཡོང་སྲིད་པ་རེད། རྒྱ་གར་གྱི་ཡུལ་མི་རྣམས་ང་ཚོར་ཞེ་དྲག་བཀའ་དྲིན་ཆེན་པོ་ཡིན་པ་དྲན་དགོས། ས་གནས་ཁག་གཅིག་ལ་ཧིན་བོད་མཛའ་འབྲེལ་ཚོགས་པ་ཡོད་སྟབས་འབྲེལ་བ་ཡག་པོ་ཡོད། རྒྱ་གར་དབུས་གཞུང་དང་མངའ་སྡེ་གཞུང་གཉིས་ཀ་ང་ཚོར་བཀའ་དྲིན་ཆེན་པོ་རེད། རྒྱ་གར་དབུས་གཞུང་གི་ད་བར་ང་ཚོར་མཐུན་འགྱུར་ཞུས་མེད་ཚེ་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་དེ་ཉིད་གནས་ཐུབ་ཐབས་མེད། ད་དུའང་རྒྱ་གར་གཞུང་ནས་རོགས་སྐྱོར་ཧ་ཅང་གནང་གི་ཡོད། སྲིད་སྐྱོང་གི་ལས་འགན་ཁུར་རྗེས་ཕྲན་རང་ཉིད་ཀ་རྡོར་སྒང་གསུམ་ཁུལ་དང་། ར་ཝངྒ་ལཱ་ཀུན་ཕན་གླིང་། སོ་ནཱ་དཱ་བཀྲ་ཤིས་གླིང་དང་ཁྱབ་ཁོངས་བོད་མིའི་གནས་སྡོད་ས་ཁུལ་ཁག་ལ་གཞུང་འབྲེལ་ཕྱོགས་བསྐྱོད་དུ་ཕྱིན་ཏེ་ཞིབ་ཚགས་བལྟས་ཟིན་པ་ཡིན། གཞིས་ཆགས་གཞན་ཁག་གི་ནང་རིམ་བཞིན་བཅར་རྒྱུ་ཡིན། གཞིས་ཆགས་ཁག་ཏུ་ས་ཁང་སྐོར་རྙོག་གྲ་ཧ་ཅང་ཡོད་སྟབས་ཚོགས་ཆེན་འདི་བརྒྱུད་དངོས་ཡོད་གནས་སྟངས་དང་མཐུན་པའི་ས་ཁང་སྒྲིག་གཞི་དང་། ས་ཁང་བདག་འཛིན་དང་བེད་སྤྱོད་བྱེད་སྟངས་སོགས་ཀྱི་སྐོར་གོ་བསྡུར་གནང་སྟེ་དགོངས་ཚུལ་ཡག་པོ་ཞིག་སྤུང་ཐུབ་དགོས།
བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ནས་ཤོག་བུ་སྟེང་ནས་མིན་པར་དྲ་ཐོག་ནས་ (E-governance) ཤུགས་བརྒྱག་རྒྱུ་ཡིན། ཕྱི་ཟླ་བཅུ་གཉིས་དང་དང་པོའི་ནང་འགོ་འཛུགས་རྒྱུའི་འཆར་གཞི་སྒྲིག་གི་ཡོད། ལས་འཆར་དེའི་ཐོག་ཧ་ལམ་ལོ་མང་པོ་འགོར་སྲིད་པ་རེད། དུས་དང་འཚམ་པ་ཞིག་འགྲོ་དགོས་ཀྱི་ཡོད། ཡིག་ཆ་མེད་པ་ཕྱིན་ན་ལོ་རྒྱུས་བརླག་འགྲོ་གི་ཡོད། ལོ་རྒྱུས་ཉར་ཚགས་བྱེད་རྒྱུ་ཧ་ཅང་གལ་ཆེན་པོ་རེད། བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ནས་ཤོག་བུ་སྟེང་ནས་མིན་པར་དྲ་ཐོག་ནས་ (E-governance) ལས་གཞི་ལག་བསྟར་བྱེད་འགོ་བཙུགས་པའི་ཉིན་མོ་ནས་བཟུང་ (E-Filing) འགོ་འཛུགས་བྱེད་དགོས། ཕྱི་ཟླ་བཅུ་གཉིས་དང་དང་པོ་གང་རུང་ཞིག་ལ་གསལ་བསྒྲགས་བྱ་རྒྱུ་ཡིན། བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་དབུས་སའི་ལས་ཁུངས་ཀྱི་ལས་བྱེད་ཀྱི་ས་མིག་སྒྲོམ་གཞི་འགྱུར་བ་ཕྲན་བུ་བཏང་ཡོད། དེའི་ཐོག་ལ་དུས་ཚོད་མང་པོ་ཞིག་བགོར་ཡོད། མ་འོངས་པ་ལོ་ ༡༠་་་༡༥ ནང་དཀའ་ངལ་མི་འཕྲད་པའི་ལམ་སྲོལ་ཞིག་བཟོ་དགོས་ཀྱི་ཡོད། རྣམ་པ་ཚོས་ཕན་ཐོགས་པའི་དགོངས་ཚུལ་གསུངས་པ་རྣམས་ཏན་ཏན་ལག་ལེན་བསྟར་རྒྱུ་ཡིན། ད་ལྟ་ངས་ནང་སྲིད་བཀའ་བློན་གྱི་ལས་འགན་ཡང་འཁུར་དགོས་ཀྱི་ཡོད། རིམ་བཞིན་བཀའ་བློན་རིམ་པ་ཕེབས་ཚེ་སྲིད་སྐྱོང་གི་འགན་གཙོ་བོ་ནི་བོད་རྒྱའི་དཀའ་རྙོག་སེལ་རྒྱུ་དང་། དེ་བཞིན་རྒྱལ་ཁབ་གྱི་དཔོན་རིགས་ཁག་དང་ལྷན་དུ་འབྲེལ་བ་དང་། སྒྲིག་འཛུགས་དང་མང་ཚོགས་དབར་འབྲེལ་ལམ་ཇེ་བཟང་དུ་གཏོང་རྒྱུའི་ཐོག་དུས་ཚོད་ཕོན་ཆེན་གཏང་རྒྱུ་ཡིན། ཞེས་སོགས་ཀྱི་གསུང་བཤད་གནང་ཡོད་པ་བཅས།། 
