༄༅། །ཕྱི་ལོ་ ༢༠༢༡ ཟླ་ ༨ ཚེས་ ༧ རེས་གཟའ་སྤེན་པའི་སྔ་དྲོ་ཆུ་ཚོད་ ༡༡ ཐོག་ཕྱི་དྲིལ་ལྷག་པ་ཚེ་རིང་དྲན་རྟེན་ཚོགས་ཁང་ནང་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་དཔལ་ལྡན་སྲིད་སྐྱོང་སྤེན་པ་ཚེ་རིང་མཆོག་དབུ་བཞུགས་ཐོག་གསར་འགོད་གསལ་བསྒྲགས་ཤིག་བསྐོང་ཚོགས་གནང་བའི་སྐབས་དབུས་ཏོག་དབྱིབས་གཉན་རིམས་ཛ་དྲག་ལས་དོན་ཚོགས་ཆུང་གི་ཚོགས་གཙོ་འཕྲོད་བསྟེན་དྲུང་ཆེ་དཔལ་ལྡན་དོན་གྲུབ་ལགས་ཀྱིས་འཚམས་འདྲི་དང་འབྲེལ་གསུང་དོན། རྩ་བའི་ཟླ་བ་བཅུ་དྲུག་བཅུ་བདུན་རིང་ཏོག་དབྱིབས་གཉན་རིམས་ཐོག་ལས་དོན་སྣ་མང་སྤེལ་ཡོད་པ་དང་། ད་དུང་ཡིན་ནའང་མུ་མཐུད་སྤེལ་བཞིན་ཡོད་སྟབས། དབུས་ཛ་དྲག་ལས་དོན་ཚོགས་ཆུང་གི་ལས་དོན་བྱེད་ཕྱོགས་སྐོར་ངོ་སྤྲོད་ཅིག་ཞུས་ན་བསམ་པ་དྲན་བྱུང་། ཕྱི་ལོ ༢༠༢༠ ཟླ་ ༡ ཚེས་ ༢༤ ཡས་མས་ནས་བཟུང་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་འཕྲོད་བསྟེན་ལས་ཁུངས་ནས་ས་གནས་ཚང་མར་ནད་ཡམས་དང་འབྲེལ་བའི་གོ་རྟོགས་སྤེལ་བའི་ཐོག་གཙོ་བོར་ཁ་རས་གྱོན་རྒྱུ་དང་། ལག་པ་ཡང་ཡང་འཁྲུད་དགོས་པ་ལས་གཞན་སྨན་བཅོས་གང་ཡང་མེད་སྐོར་སོགས་ཀྱི་ལམ་སྟོན་སྔོན་ཚུད་ནས་གནང་ཡོད།
དེ་རྗེས་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༢༠ ཟླ་ ༣ ཚེས་ ༣༡ ཉིན་ཏོག་དབྱིབས་གཉན་རིམས་ཛ་དྲག་ལས་དོན་ཚོགས་ཆུང་ཟུར་བཙུགས་གནང་ཡོད། ཕྱི་ཟླ་ ༤ ཚེས་ ༡ ནས་འཕྲོད་བསྟེན་ལས་ཁུངས་ཀྱི་ལས་བྱེད་ཡོངས་རྫོགས་ནམ་རྒྱུན་ཕྱག་ལས་རྣམས་སྔ་དགོང་བྱས་པ་དང་། ཚོགས་ཆུང་བཅུ་དྲུག་དང་བཅུ་བདུན་ལ་བགོས་ཏེ་ལས་དོན་འགོ་བཙུགས་ཡོད། དཔེར་ན། རྒྱ་གར་གཞུང་ནས་སྒོ་རྒྱ་རིམ་པ་དང་པོ་བསྡམས་སྐབས་བོད་མི་མང་དག་ཅིག་སོ་སོའི་ཁྱིམ་དུ་ལོག་བཞིན་ཡོད་པའི་སྐབས་དེར་སྔོན་འགོག་ཐབས་ལམ་ནས་བཟང་ཤོས་ཟུར་འཇོག་གི་མཐུན་རྐྱེན་སྦྱོར་སྤྲོད་བྱེད་རྒྱུ། དེ་དང་མཉམ་དུ་བོད་ཀྱི་སྨན་རྩིས་ཁང་དང་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་གཉིས་ཟུང་སྦྲེལ་གྱི་ཐོག་ནས་གསོ་རིག་ལུས་སེམས་ནུས་གསོའི་སྨན་གཏོང་སྟངས་ཐད་འཕྲོད་བསྟེན་ལས་ཁུངས་ནས་ཕྱི་ལུགས་ཀྱི་སྨན་དང་གསོ་བ་རིག་པའི་སྨན་གཉིས་ཀར་ནུས་པ་གཅིག་པ་ལྟ་བུ་ངོས་འཛིན་ཞུ་གི་ཡོད། སྐབས་དེར་སྨན་རམས་པ་བརྒྱད་ཀྱིས་གཏན་ལ་ཕབ་པའི་གསོ་རིག་ལུས་སེམས་ནུས་གསོའི་སྨན་འགོག་དབྱེ་ཟུར་འཇོག་ཏུ་བཞུགས་མཁན་ཚང་མར་བགོ་བགྲེམས་ཞུ་གི་ཡོད། ད་བར་བོད་མི་གྲངས་སྟོང་ཕྲག་བཞི་བཅུ་ཞེ་གཅིག་ཙམ་ལ་ལུས་སེམས་ནུས་གསོའི་སྨན་བགོ་བགྲེམས་གནང་ཡོད། འབུམ་བདུན་ཅུ་དོན་བརྒྱད་འགྲོ་སོང་བཏང་འདུག ཟུར་འཇོག་ཏུ་བཞུགས་ཟིན་པའི་རྗེས་ནད་རྟགས་ཡོད་མེད་བརྟག་དཔྱད་ཀྱི་མཐུན་འགྱུར་གནང་ཡོད།
བཞུགས་སྒར་རྡ་སར་ཆ་བཞག་ན་བདེ་ལེགས་སྨན་ཁང་གི་སྨན་པ་བསྟན་འཛིན་བརྩོན་འགྲུས་སོགས་ཀྱིས་རྐང་འགན་བཞེས་པའི་ཐོག་ནད་རྟགས་ཡོད་མེད་བརྟག་དཔྱད་གནང་ཡོད། བརྟག་དཔྱད་ཀྱི་འགྲོ་གྲོན་བདེ་ལེགས་སྨན་ཁང་ནས་གསོལ་རས་གནང་བ་རེད། ནད་རྟགས་ཐོན་པའི་རིགས་ཏོག་དབྱིབས་ངལ་གསོ་ཁང་ (Covid Care Centre) ཞེས་ཟུར་དུ་བཙུགས་ཏེ་སྨན་པ་དང་སྨན་ཞབས་པ། ཞལ་ལག གད་པ། མཚན་སྲུང་བཅས་གོ་སྒྲིག་ཞུས་ཡོད། ད་ཆ་ནད་པ་ཉུང་དུ་ཕྱིན་པར་བརྟེན་ཏོག་དབྱིབས་ངལ་གསོ་ཁང་སྦེལ་ཀོབ་ཀྱིས་གཙོས་ས་གནས་ལྔ་དྲུག་ཙམ་ལས་མེད། དེེ་སྔ་སྨན་བཅོས་ཁྲོད་ཁག་གཅིག་ནས་སོ་སོའི་ངོས་ནས་སྨན་བཅོས་འགྲོ་གྲོན་བཏང་དགོས་བྱུང་ཡོད། འོན་ཀྱང་ང་ཚོའི་སྨན་དོད་དང་རྒྱ་གར་གྱི་སྨན་ཁང་ཁག་གི་སྨན་བཅོས་ཀྱི་རིན་པར་ཧ་ཅང་ཁྱད་པར་འདུག
དཔལ་ལྡན་སྲིད་སྐྱོང་སྤེན་པ་ཚེ་རིང་མཆོག་སྲིད་སྐྱོང་གི་ལས་ཁུར་ཞུས་པའི་རྗེས་ཏེ་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༢༡ ཟླ་ ༦ ཚེས་ ༢ ཉིན་ནས་བཟུང་སྨན་བཅོོས་ཀྱི་འགྲོ་སོང་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ནས་ནར་གཏོང་གནང་རྒྱུའི་དགོངས་བཞེས་གནང་ཡོད། སྐབས་དེ་དུས་སྤྱི་ཚོགས་ནང་ནད་ཡམས་ཁྱབ་གདལ་ཆེ་ཆེར་འགྲོ་བའི་དུས་དེར་ནད་པ་དང་དངོས་སུ་འབྲེལ་གཏུག་བྱུང་བའི་མི་རྣམས་ངོས་འཛིན་བྱ་རྒྱུ་ (Contact Tracing) དེ་གལ་ཆེ་ཤོས་ཆགས་ཀྱི་ཡོད། དེའི་ཐོག་ལ་༸སྐུའི་བླ་སྨན་པ་ཚེ་བརྟན་ལགས་དང་བདེ་ལགས་སྨན་ཁང་གི་སྨན་པ་བསྟན་འཛིན་བཙོན་འགྲུས་ལགས། འཕྲོད་བསྟེན་ལས་བྱེད་བཅས་ལ་ནད་པ་དང་དངོས་སུ་འབྲེལ་གཏུག་བྱུང་བའི་མི་རྣམས་ངོས་འཛིན་བྱ་རྒྱུའི་ཟབ་སྦྱོང་གནང་ཡོད།
དེ་ནས་རིམ་པར་ལས་ཁུངས་ཁག་གི་སྐུ་ཚབ་དང་འཕྲོད་བསྟེན་ཁྱབ་ཁོངས་འབྲེལ་ཡོད་ལས་བྱེད། ཚོགས་པ་སོགས་ལ་ཟབ་སྦྱོང་གནང་ཡོད། བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་གཞིས་ཆགས་ཁྲོད་སྐབས་དེ་དུས་གནས་སྟངས་ཛ་དྲག་ངང་ལྷུང་བའི་སྐབས་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་འཕྲོད་བསྟེན་ལས་ཁུངས་ནས་སྡེ་ཚན་གཉིས་ཀྱི་སྒོ་ནས་དབྱེ་ཡོད། དང་བླངས་དང་ཆོད་གན་ངོ་བོ་ཐོག་ནས་ལས་བྱེད་ཀྱི་མཐུན་འགྱུར་གནང་ཡོད། ད་བར་བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་གཞིས་ཆགས་ཁྲོད་མི་གྲངས་ ༡༦༥ ཙམ་བཀོད་འཛུགས་གནང་འདུག དེ་ནས་རིམ་པར་སྔོན་འགོག་སྨན་ཁབ་ཐོན་ཡོད། དེ་དུས་བོད་མི་མང་པོ་ཞིག་སྔོན་འགོག་སྨན་ཁབ་བརྒྱག་རྒྱུར་ཞེད་སྣང་བྱེད་ཀྱི་ཡོད། དེ་རྗེས་བོད་མིའི་བླ་ན་མེད་པའི་དབུ་ཁྲིད་སྤྱི་ནོར་༸གོང་ས་༸སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་དང་། ས་སྐྱ་གོང་མ། དེ་བཞིན་རིམ་པར་བླ་ཆེན་རྣམས་ཀྱི་སྔོན་འགོག་སྨན་ཁབ་བསྐྱོན་པར་བརྟེན། བོད་མི་རྣམས་སྔོན་ཁབ་བརྒྱག་རྒྱུ་འགོ་བཙུགས་སོང་།
ད་ཆ་བལ་ཡུལ་དང་རྒྱ་གར་ནང་སྔོན་ཁབ་བརྒྱབ་ཟིན་པ་མང་པོ་ཡོད། བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་འཕྲོད་བསྟེན་ལས་ཁུངས་ནས་བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་གཞིས་ཆགས་ཁག་ཏུ་གང་ཐུབ་ཐུབ་ཀྱིས་སྨན་བཅོས་ཀྱི་མཐུན་འགྱུར་ཕུལ་དང་འབུལ་བཞིན་ཡོད། གཞན་ཡང་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་ལམ་སྟོན་འོག་འཕྲོད་བསྟེན་ལས་ཁུངས་ཀྱི་ལས་བྱེད་བརྒྱད་ཀྱིས་རྒྱ་གར་དང་བལ་ཡུལ་ནང་སེམས་ཁམས་ཀྱི་དཀའ་ངལ་དང་འབྲེལ་བའི་ཐོག་ཁ་པར་དང་དྲ་ལམ་བརྒྱུད་སེམས་ཁམས་སློབ་གསོའི་ལས་གཞི་འགོ་བཙུགས་ཀྱིས་མུ་མཐུད་གནང་བཞིན་ཡོད།
འདི་རིགས་ཚགས་ཚུད་ཡོང་བར་ཕྱག་དངུལ་དགོས་ཀྱི་ཡོད་པར་བརྟེན་ (USAID) དང་ (PRM) རོགས་ཚོགས། ཚོགས་སྒེར་མང་པོས་མཐུན་འགྱུར་གནང་ཡོད། ཁག་གཅིག་གིས་དངོས་པོའི་མཐུན་འགྱུར་གནང་ཡོད། ཐོ་གཞུང་ལྟར་ན་རོགས་དངུལ་གནང་མཁན་ཚོགས་པ་བཅུ་གསུམ་བཅུ་བཞི་དང་སྒེར་མང་པོ་ཞིག་འདུག ངས་གོ་སྐབས་འདི་བརྒྱུད་རོགས་དངུལ་གནང་མཁན་ཚོགས་སྒེར་ཡོངས་ལ་ཐུགས་རྗེ་ཆེ་ཞེས་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན། འཕྲོད་བསྟེན་ལས་ཁུངས་ཀྱི་འགོ་ལས་ཡོངས་ནས་ཛ་དྲག་གི་དུས་སྐབས་འདིར་ཞབས་འདེགས་ཞུས་ཐུབ་པ་ནི་བསོད་ནམས་ཆེན་པོ་ཡིན་བསམ་པ་དྲན་བཞིན་ཡོད། དེ་རིང་འདིར་དབུས་ཏོག་དབྱིབས་གཉན་རིམས་ཛ་དྲག་ལས་དོན་ཚོགས་ཆུང་གི་ཚོགས་མི་ཚང་མ་ཕེབས་ཡོད། སྐབས་དང་པོ་དང་གཉིས་པའི་ལམ་སྟོན་གནང་མཁན་༸སྐུའི་བླ་སྨན་པ་ཚེ་
གཞན་ཡང་ཤེས་རིག་དྲུང་ཆེ་འཇིགས་མེད་རྣམ་རྒྱལ་ལགས་ཀྱིས་
བཀའ་ཤག་སྐབས་བཅུ་དྲུག་པའི་ཐུགས་
ཕྱོགས་མཚུངས་བོད་ཀྱི་སྨན་རྩིས་ཁང་གི་འགན་འཛིན་བཀྲ་ཤིས་ཚེ་རིང་ལགས་ཀྱི་གསུང་དོན། བོད་ཀྱི་སྨན་རྩིས་ཁང་གི་ལས་འགན་གཙོ་བོ་ནི། དང་ཐོག་ནས་བོད་སྨན་འདང་ངེས་བཞིན་པ་བཟོ་རྒྱུ་རེད། གསུམ་ཆ་གཉིས་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་དང་གསུམ་ཆ་གཅིག་བོད་ཀྱི་སྨན་རྩིས་ཁང་ནས་གནང་རྒྱུ་རེད།
ལས་གཞི་གཉིས་པ་ཏོག་དབྱིབས་གཉན་རིམས་ཕོག་སྟེ་དྲག་སྐྱེད་མ་ཕྱིན་བར་དུ་བོད་ཀྱི་སྨན་རྩིས་ཁང་ནས་བོད་པ་དང་རྒྱ་གར་བ་རྣམས་ལ་སྨན་སྦྱིན་གྱི་ལམ་ནས་གསོལ་སྨན་འབུལ་གྱི་ཡོད། དེ་སྔ་ (SARS) ནད་ཡམས་སྐབས་བོད་སྨན་གྱིས་གཟེངས་སུ་ཐོན་པའི་ཞབས་འདེགས་གྲུབ་པར་བརྟེན། ད་ཆ་ཏོག་དབྱིབས་གཉན་རིམས་ནད་རྟགས་འདི་བཞིན་དེ་སྔ་ (SARS) ནད་ཡམས་ཀྱི་ནད་རྟགས་དང་འདྲ་མཚུངས་ཡོད་སྐོར་བཤད་བཞིན་ཡོད། རྒྱ་གར་གཞུང་གི་ལས་ཁུངས་འདྲ་མིན་ནང་ཏོག་དབྱིབས་གཉན་རིམས་དང་འབྲེལ་བའི་གསོལ་སྨན་བསྟེན་ཕྱོགས་སྐོར་ཕྱག་བྲིས་ཕུལ་ཡོད། གཞན་ཡང་ (Mentsekhang External Emergency Team) ཞེས་ཚོགས་ཆུང་ཞིག་ཡོད་པའི་ཐོག་ལས་གཞི་མུ་མཐུད་འགྲོ་བཞིན་ཡོད།
དེ་ཡང་ཚོགས་པ་དང་སྒྲིག་འཛུགས་མང་དག་ཅིག་གིས་བོད་སྨན་འཚོང་རོགས་ཞེས་འབོད་སྐུལ་མང་པོ་ཞིག་གནང་གི་ཡོད། འོན་ཀྱང་ང་ཚོས་བོད་སྨན་བཙོང་རྒྱུ་མིན་སྐོར་ཞུས་ཡོད། ཏོག་དབྱིབས་གཉན་རིམས་ཀྱིས་རྐྱེན་གྱིས་བོད་མི་གཞོན་སྐྱེས་ཁྲོད་བོད་སྨན་ལ་དགའ་ཞེན་དང་གདེངས་འཇོག་ཤུགས་ཆེ་གནང་བཞིན་འདུག ཅེས་སོགས་གསུངས།
བེད་ལེགས་སྨན་ཁང་གི་འགན་འཛིན་ཟླ་བ་ཕུན་སྐྱིད་ལགས་ཀྱིས་གསུང་དོན། ཏོག་དབྱིབས་གཉན་རིམས་ཛ་དྲག་ལས་དོན་ཚོགས་ཆུང་གི་ཚགས་གཙོ་གཙོས་སྡེ་ཁག་གཞན་ནས་ཏོག་དབྱིབས་གཉན་རིམས་ཀྱི་ལས་དོན་དང་འབྲེལ་བའི་མང་དག་ཅིག་གསུངས་སོང་། ངས་དམིགས་བསལ་གང་ཡང་ཞུ་རྒྱུ་མེད། གཙོ་ཆེ་ཤོས་སྔ་ལོ་འཛམ་གླིང་ཁྱོན་ཡོངས་ལ་ཏོག་དབྱིབས་གཉན་རིམས་ཀྱིས་རྐྱེན་པས་མི་མང་ལ་དཔལ་འབྱོར་གྱི་དཀའ་ངལ་འཕྲད་ཡོད། ཕྱོགས་མཚུངས་དེ་སྔའི་བཀའ་ཤག་གིས་ཏོག་དབྱིབས་གཉན་རིམས་ཀྱི་ཛ་དྲག་གནས་སྟངས་ལ་གཟིགས་ཏེ་བོད་མི་རྣམས་དགུན་ཚོང་དུ་བསྐྱོད་མི་དགོས་པའི་འབོད་སྐུལ་ཞུས་པར་བོད་མི་མང་དག་ཅིག་ཕེབས་མེད། ད་ཆ་ནད་ཡམས་ཞི་རྒྱུ་མེད་སྟབས་དགུན་ཚོང་དུ་མ་ཕེབས་རོགས་ཞེས་ཞུ་ཐབས་དཀའ་བར་བརྟེན་དགུན་ཚོང་དུ་ཕེབས་པའི་སྐབས་ཏོག་དབྱིབས་གཉན་རིམས་སྔོན་འགོག་དང་འབྲེལ་བའི་ལམ་སྟོན་ཁག་ཕྱག་བསྟར་གནང་རོགས། དགུན་ཚོང་དུ་བསྐྱོད་པའི་སྐབས་དགུང་ལོ་མཐོ་བ་དང་ནད་རིགས་ཡོད་མཁན་རྣམས་ཕེབས་མི་དགོས་པ་གཙོ་འདོན་གནང་གལ། དགུན་ཚོང་སླད་ས་གནས་སུ་ཕེབས་རྗེས་དང་ཐོག་ཏོག་དབྱིབས་གཉན་རིམས་སྔོན་འགོག་དང་འབྲེལ་བའི་ལམ་སྟོན་ཐད་དོ་སྣང་དང་། ས་གནས་སུ་སྨན་ཁང་གང་དུ་ཡོད་སྐོར་སོགས་ཀྱི་ཐད་སྔོན་ཚུད་ནས་གྲ་སྒྲིག་གནང་རོགས་ཞེས་འབོད་སྐུལ་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན།
འབོད་སྐུལ་གཉིས་པ་ཁ་རས་ཉིས་བརྩེགས་གྱོན་རྒྱུ་དང་དུག་སེལ་བེད་སྤྱོད་བྱེད་དགོས་རྒྱུ། ལག་པ་ཡང་ཡང་འཁྲུད་དགོས། དེ་རིང་གཏམ་བཟང་ཞིག་ལ་བདེ་ལེགས་སྨན་ཁང་ནས་ཏོག་དབྱིབས་གཉན་རིམས་ཀྱི་སྔོན་འགོག་སྨན་ཁབ་མངགས་རྗེས་ད་ལྟ་ཐོབ་ཟིན་ཡོད། ཅེས་སོགས་ཀྱི་སྐོར་གསུངས་གྲུབ་མཚམས་བོད་ཀྱི་སྨན་རྩིས་ཁང་གི་གསོ་བ་རིག་པའི་སྨན་པ་རིན་ཆེན་བཟང་མོ་ལགས་ཀྱིས་ནད་རྟགས་མངོན་ཚེ་ལྷོད་གཡེང་དུ་མ་བཞུགས་པར་བརྟག་དཔྱད་གནང་དགོས་རྒྱུ་གལ་ཆེན་པོ་ཡིན་སྐོར་དང་། མང་ཚོགས་ནས་སྔོན་འགོག་སྨན་ཁབ་བརྒྱབ་ཟིན་མིན་ལ་མ་ལྟོས་པར་ཁ་རས་ངེས་པར་དུ་གྱོན་དགོས་ཞེས་གསུངས། མཐར་བདེ་ལེགས་སྨན་ཁང་གི་སྨན་པ་བསྟན་འཛིན་བཙོན་འགྲུས་ལགས་ཀྱིས་དེ་སྔ་སྤྱི་ཚོགས་དྲ་རྒྱའི་ཐོག་ཏོག་དབྱིབས་གཉན་རིམས་ཀྱི་ནད་རྟགས་སྐོར་དཀྲོག་གཏམ་ཞིག་འགྲོ་བཞིན་ཡོད་པ་དེ་ཉིད་དངོས་འབྲེལ་མིན་སྐོར་དང་། ད་ལྟའི་ཏོག་དབྱིབས་གཉན་རིམས་ཀྱི་ནད་རྟགས་འདི་བཞིན་དེ་སྔ་དང་གཅིག་མཚུངས་ཡིན། སྔོན་ཁབ་བརྒྱབ་དགོས་རྒྱུ་ཧ་ཅང་གལ་ཆེན་པོ་རེད། ད་དུང་ཡིན་ནའང་མི་མང་དག་ཅིག་སྔོན་ཁབ་བརྒྱབ་མི་འདུག དེ་དག་གིས་གང་མགྱོགས་སྔོན་ཁབ་རྒྱག་རོགས་གནང་། ཞེས་གསུངས། །
