༢༠༡༣ ཟླ་ ༡༢ ཚེས་ ༡༦ རེས་གཟའ་ཟླ་བ།
༄༅། །ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༣ ཟླ་ ༡༢ ཚེས་ ༥ ཉིན་གྱི་དགོང་དྲོ་ལྷོ་ཨ་ཕི་རི་ཀའི་སྲིད་འཛིན་ཟུར་པ་ནེལ་སོན་མན་ཌེ་ལ་མཆོག་འདས་གྲོངས་སུ་གྱུར་བར་བརྟེན་ཕྱི་ཚེས་ ༩ ཉིན་འདི་གའི་གསར་ཁང་ནས་ཕྱི་དྲིལ་དྲུང་ཆེ་བཀྲ་ཤིས་ཕུན་ཚོགས་ལགས་སུ་དམ་པ་ཁོང་གི་རླབས་ཆེན་བྱས་རྗེས་དང་༸གོང་ས་མཆོག་དང་མཛའ་འབྲེལ། སྐུ་ཚབ་དོན་ཁང་བཅས་ཀྱི་་སྐོར་བཅར་འདྲི་ཞུས་པ་རྣམས་གཤམ་གསལ།
དྲི་བ། ཉེ་ཆར་ལྷོ་ཨ་ཕི་རི་ཀའི་སྲིད་འཛིན་་ཟུར་པ་ནེལ་སོན་མན་ཌེ་ལ་ (Nelson Mandela) མཆོག་འདས་གྲོངས་སུ་གྱུར་སྟབས། ཁོང་ལ་འཛམ་གླིང་མི་དམངས་ཀྱིས་རྒྱུ་མཚན་གང་གི་ཐོག་ནས་མྱ་ངན་གུས་འདུད་ཞུ་གི་ཡོད་དམ།
ལན། སྤྱིར་བཏང་རྒྱལ་སྤྱིའི་ནང་མི་རིགས་དང་རང་དབང་འཐབ་རྩོད་ཀྱི་ལས་རིམ་ཐོག་ལ་དམག་ཆེན་གཉིས་པའི་རྗེས་རྒྱལ་ཁབ་མང་དག་ཅིག་ལ་རང་དབང་དང་རང་བཙན་ཐོབ་པ་བྱུང་ཡོད། དེའི་ནང་ནས་ཨ་ཕི་རི་ཀའི་རྒྱལ་ཁབ་མང་པོ་ཞིག་སྐབས་དེར་སོ་སོར་རང་བཙན་ཐོབ་སྟེ་ལུང་པ་སོ་སོའི་མིས་གཞུང་འདེམས་རྒྱུའི་གོ་སྐབས་བྱུང་ཡོད། འོན་ཀྱང་ལྷོ་ཨ་ཕི་རི་ཀ་ཟུར་དུ་མི་རིགས་དཀར་པོས་དབང་འཛིན་འོག་གནས་ཏེ་ལོ་མང་རིང་མི་རིགས་ནག་པོའི་རང་དབང་སླད་འཐབ་རྩོད་དང་མི་རིགས་ཀྱི་འཐབ་རྩོད་རྒྱུན་དུ་གནང་བའི་ལོ་རྒྱུས་སྙན་གྲགས་ཆེ་བའི་ནོ་བེལ་ཞི་བདེའི་གཟེངས་རྟགས་འབུལ་བཞེས་གནང་མྱོང་མཁན་སྐུ་ཞབས་ནེལ་སོན་མན་ཌེ་ལ་མཆོག་ཆུང་དུས་ཨ་ཕི་རི་ཀའི་རྒྱལ་ཕྲན་ཆུང་ཆུང་ཞིག་གི་རྒྱལ་བརྒྱུད་ཡིན་པ་དང་སློབ་སྦྱོང་ཕྲན་བུ་གནང་འདུག དེ་བཞིན་སོ་སོའི་མི་རིགས་དང་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་བདེ་སྡུག་ལ་བསམ་བློ་ཤུགས་ཆེ་གཏོང་མཁན་ཆགས་ཏེ། གང་ལྟར་མི་རིགས་དཀར་པོར་འཐབ་རྩོད་བྱས་ནས་མི་ལོ་ ༢༧ བཙོན་ཁང་དུ་བཞུགས་དགོས་བྱུང་ཡོད། མཐར་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༩༣ ལོར་བཙོན་གྲོལ་ཐོབ་སྟེ་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༩༤ མི་རིགས་དཀར་ནག་གཉིས་ཀྱིས་འོས་བསྡུའི་ལམ་ནས་མི་རིགས་ནག་པོ་ལྷོ་ཨ་ཕི་རི་ཀའི་སྲིད་འཛིན་ཐོག་མ་སྐུ་ཞབས་ནེལ་སོན་མན་ཌེ་ལ་མཆོག་འདེམས་ཐོན་བྱུང་ཡོད། དེར་བརྟེན་ཁོང་ནི་མི་རིགས་དང་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ཆེད་འཐབ་རྩོད་ཡུན་རིང་གནང་མྱོང་ཡོད་མཁན་ཞིག་ཡིན་པའི་ཆ་ནས་རྒྱལ་སྤྱིའི་ནང་ཆེ་མཐོང་ཆེན་པོ་ཞུ་བཞིན་ཡོད། དེ་བཞིན་སྲིད་འཛིན་ཆགས་རྗེས་ཨ་ཕི་རི་ཀའི་སྲིད་འཛིན་དང་སྲིད་བློན། དཔོན་པོ་མང་པོ་དང་མི་འདྲ་བར་ཁོང་རང་གིས་དུས་ཡུན་གཅིག་མ་གཏོགས་སྲིད་འཛིན་གནང་མེད།
དེ་རྗེས་མི་གཞན་གྱིས་སྲིད་འཛིན་བྱེད་དགོས་པའི་ལམ་སྲོལ་དམིགས་སུ་བཀར་ནས་བཏོད་དེ་ཐ་བྷོ་ཨེམ་བྷེ་ཀི་Thabo Mbekiགྱིས་སྲིད་འཛིན་གནང་བ་རེད། གཉིས་པ་དེ་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་དབུ་ཁྲིད་ཆགས་ཀྱང་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་དབང་ཆའི་ཐོག་ལ་ཐུགས་བསམ་མ་བཞེས་པར་རྒྱལ་ཁབ་དང་མི་རིགས་ལ་ཞེན་ཁོག་ཡོད་པའི་རྣམ་འགྱུར་གཉིས་པ་ཞིག་ཐོན་ཡོད། དེ་དེ་བཞིན་ཁོང་གི་བྱས་རྗེས་ལ་ཆེ་བསྟོད་སླད་སྙན་གྲགས་ཅན་གྱི་གཟེངས་རྟགས་ ༢༥༠ ལྷག་ཕུལ་ཡོད་ཁོངས་ནས་ནོ་བེལ་ཞི་བདེའི་གཟེངས་རྟགས་དང་ཨུ་རུ་སུའི་ཆེས་མཐོའི་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་གཟེངས་རྟགས། རྒྱ་གར་གྱི་གཟེངས་རྟགས། ཨ་རིའི་གསེར་གྱི་རྟགས་མ་སོགས་ཕུལ་ཡོད། དེ་ལྟ་བུའི་ལས་རིམ་ཐོག་ནས་ཁོང་ནི་སྙན་གྲགས་ཅན་ཞིག་ཡིན། གཞན་ཡང་ཁོང་རང་སྲིད་འཛིན་གྱི་གོ་གནས་གཞན་ལ་ཕུལ་ཟིན་ཡང་མི་རིགས་དང་བྱིས་པ། ཤེས་ཡོན་ཐོག་ལ་འབད་བརྩོན་གནང་སྟེ་ལས་རིམ་ཞིག་ཡོད་པ་དེ་ཡང་གཟེངས་བསྟོད་ཅན་ཞིག་ཆགས་ཡོད། དེ་བཞིན་བཙོན་འཇུག་སྐབས་སུའང་མི་རིགས་དཀར་པོའི་ལྷན་ཞི་བདེ་དང་རྒྱལ་ཁབ་ནང་ལྷིང་འཇགས་ཡོང་ཐབས་སླད་བཙོན་ཁང་གི་ཞི་བདེའི་ཚོགས་ཆུང་ཡིན་རུང་ཁོང་རང་ཉིད་ཀྱིས་ཕར་མཇལ་བར་ཕེབས་ཡོད། དེ་བཞིན་མི་རིགས་དཀར་པོའི་སྲིད་འཛིན་གྱི་ལྕམ་སྐུ་ཁོང་རང་གིས་ཆེད་མངགས་མཇལ་བར་བསྐྱོད་པ་དེ་ལྟ་བུའི་སེམས་གུ་ཡངས་དང་སྤྱི་ཚོགས་དོན་དུ་མི་མཉམ་དུ་བསྟུན་མཁས་དང་ཕན་ཚུན་འབྲེལ་བ་ཡག་པོ་ཡོང་རྒྱུའི་འབད་བརྩོན་བྱས་པའི་ཐོག་ནས་གང་ལྟར་དེང་སྐབས་རྒྱལ་སྤྱིའི་ནང་ཚང་མས་གུས་བརྩི་དང་ཆེ་མཐོང་ཞུ་རྒྱུ། དེ་བཞིན་ཁོང་ལ་དགའ་མོས་བྱེད་རྒྱུའི་བརྒྱུད་རིམ་དེ་འདྲ་ཞིག་རེད།
དྲི་བ། ༸གོང་ས་མཆོག་དང་ནེལ་སོན་མན་ཌེ་ལ་མཆོག་རྣམ་གཉིས་ཀྱི་ཐོག་མའི་འབྲེལ་བ་ག་དུས་བྱུང་ཡོད་དམ།
ལན། སྤྱི་ནོར་༸གོང་ས་༸སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་དང་སྲིད་འཛིན་ཟུར་པ་མན་ཌེ་ལ་མཆོག་མཇལ་འཕྲད་དེ་ང་ཚོ་བོད་མིའི་འཐབ་རྩོད་དང་ལྷོ་ཨ་ཕི་རི་ཀའི་མི་རིགས་ནག་པོའི་འཐབ་རྩོད་དབར་གཅིག་མཚུངས་ཀྱི་བརྒྱུད་ལམ་ཞིག་གཟིགས་པ་དང་། དམིགས་བསལ་དགུ་བཅུ་གོ་གྲངས་ནང་ལ་བོད་ནང་གི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་གི་གནད་དོན་དེ་རྒྱལ་སྤྱིའི་ནང་གནད་དོན་གལ་ཆེན་པོ་ཞིག་ཆགས་པ་མ་ཟད། རྒྱལ་སྤྱིའི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་གི་ཚོགས་ཆུང་ནང་ཡིན་རུང་བོད་ཀྱི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་གླེང་སློང་ཤུགས་ཆེ་བྱེད་བཞིན་ཡོད་སྟབས། གང་ལྟར་ནུབ་ཕྱོགས་རྒྱལ་ཁབ་དང་ཡར་ཐོན་རྒྱལ་ཁབ་མང་པོ་ཞིག་ནས་ང་ཚོར་རྒྱབ་སྐྱོར་ཐོབ་ཀྱི་ཡོད། འོན་ཀྱང་ཨ་ཕི་རི་ཀའི་རྒྱལ་ཁབ་ནང་དཔེ་བཞག་ན། དེའི་སྐབས་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་ལྷན་ཚོགས་ཀྱི་ཚོགས་མི་བཅུ་ཆགས་ཡོད། དེ་དུས་ང་ཚོར་འོས་ཐོབ་རྒྱུ་མེད་པར་བརྟེན་རྒྱལ་སྤྱིའི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་ལྷན་ཚོགས་ནང་དུ་ཡིན་རུང་ང་ཚོར་རྒྱབ་སྐྱོར་ཡོང་རྒྱུའི་ལས་རིམ་གཅིག་དང་། དེ་བཞིན་ལྷོ་ཨ་ཕི་རི་ཀའི་མི་རིགས་ནག་པོའི་དབང་འཛིན་གྱི་གཞུང་ཞིག་བྱུང་ཡོད་སྟབས། དེའི་བརྒྱུད་རིམ་དེ་ང་ཚོར་མིག་དཔེ་ཞིག་དང་ང་ཚོར་ལམ་སྟོན་ཆགས་རྒྱུ། དེ་ལྟ་བུའི་མི་རིགས་དང་གཞུང་ཞིག་ལ་བོད་ཀྱི་གནད་དོན་ལ་གུ་ཡངས་གཟིགས་རྒྱུ་དང་རྒྱབ་སྐྱོར་ཡོང་རྒྱུའི་རེ་བ་བྱས་ནས་ང་ཚོའི་དེའི་སྐབས་ཀྱི་སྒྲིག་འཛུགས་ཕྱི་དྲིལ་ལས་ཁུངས་ལ་ཆ་བཞག་ན།
ཕྱི་ལོ་ ༡༩༩༣ ལོར་ཨ་ཕི་རི་ཀ་དང་དཀྱིལ་ཤར་ཨེ་ཤི་ཡའི་སྡེ་ཚན་བཙུགས་ཡོད། སྡེ་ཚན་དེ་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༩༥ ལོར་ལྡི་ལིར་ཨ་ཕི་རི་ཀ་དང་དཀྱིལ་ཤར་ཨེ་ཤི་ཡའི་ལས་ཁུངས་ཞེས་པ་ཞིག་བཙུགས་ཡོད། སྡེ་ཚན་དང་ལས་ཁུངས་དེའི་དམིགས་ཡུལ་གཙོ་བོ་ནི་ཨ་ཕི་རི་ཀ་དང་དཀྱིལ་ཤར་ལུང་པར་བོད་དོན་སྐོར་གསལ་བསྒྲགས་བྱེད་རྒྱུ་དང་བོད་དོན་རྒྱབ་སྐྱོར་འཚོལ་ཞིབ་བྱེད་རྒྱུ་དེ་རེད། དེ་འདྲ་ཡིན་དུས་ང་ཚོའི་ཨ་ཕི་རི་ཀ་ནང་ཆ་བཞག་ན། དེའི་སྐབས་ལ་ལྷོ་ཨ་ཕི་རི་ཀ་དེ་མི་རིགས་ནག་པོའི་གཞུང་གསར་པ་ཞིག་ཆགས་ཏེ། འཐབ་རྩོད་ཀྱིས་ལས་རིམ་བྱས་ཟིན་པ་ཞིག་གི་ང་ཚོར་རྒྱབ་སྐྱོར་ཐོབ་རྒྱུའི་རེ་བ་བྱེད་བཞིན་ཡོད་སྟབས། ཨ་ཕི་རི་ཀའི་ནང་ནས་ལྷོ་ཨ་ཕི་རི་ཀར་་ང་ཚོས་དམིགས་བསལ་འབད་བརྩོན་བྱས་ཏེ་འབྲེལ་ཡོད་ང་རང་ཡིན་རུང་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༩༤ ལོར་ཨ་ཕི་རི་ཀར་ཐེངས་དང་པོ་ཕྱིན་པ་ཡིན། དེའི་སྔོན་ལ་ཨ་ཕི་རི་ཀའི་ནང་ང་ཚོའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཐོག་ནས་འབྲེལ་བ་ཡོད་པ་ཕལ་ཆེར་མི་གཅིག་གཉིས་ཡོད་མེད་ཀྱི་གནས་སྟངས་རེད། འོན་ཀྱང་དེའི་སྐབས་ཨ་རིའི་གཞུང་འབྲེལ་མིན་པའི་ཚོགས་པ་ཨ་ཕི་རི་ཀའི་ཞི་བདེའི་ལྗོན་ཤིང་ཞེས་པའི་ལས་རིམ་ཞིག་གི་ཐོག་ལ་ང་རང་ལྷོ་ཨ་ཕི་རི་ཀའི་ཀེབ་ཊ་ཨོན།མི་རིགས་ནག་པོ་ཡོངས་རྫོགས་སྡོད་གནས་བྱེད་སའི་ས་ཆ་ཁེ་ལི་ཆ་ཞེས་པ་ཞིག་ཡོད། དེའི་ནང་མི་རིགས་ནག་པོ་སྡོད་སའི་ས་ཆའི་ནང་ལ་མེ་ཏོག་ལྡུམ་རྭ་ཡིན་ནའང་རེད། མི་རིགས་ནག་པོ་སྤྱི་ཡོངས་ནས་བེད་སྤྱོད་གཏོང་ས་ཞིག་བཟོ་སྐྲུན་དང་པོ་བྱས་པ་རེད། དེའི་ལས་རིམ་ལ་འཛུལ་ཞུགས་བྱས་ཏེ་ཉིན་གྲངས་ ༢༡ ཁེ་ལི་ཆ་ཞེས་པར་ལས་ཀ་བྱས་ཏེ་དེ་ནས་ལྷོ་ཨ་ཕི་རི་ཀར་ང་ཚོས་འབྲེལ་བ་ཞུ་རྒྱུའི་ཐབས་ཤེས་བྱས་ཏེ་ཀེབ་ཊ་ཨོན་(Cape Town)ནས། ཌར་བྷན་(Durban) ནས་ཧེ་ཌེལ་བྷག Heidelberg དེ་ནས་ཇོ་ནཱ་སི་བྷག (Johannesberg)དེ་ནས་ཕི་ཊོ་རི་ཡ་(Pretoria)དེ་འདྲ་བརྒྱུད་ནས་འབྲེལ་བ་བཟོས་ཏེ་མཐར་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༩༥ ལོར་༸རྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་ཆིབས་སྒྱུར་བསྐྱང་རྒྱུའི་མཛད་འཆར་བཟོ་ཐུབ་ཡོད།
འོན་ཀྱང་དེའི་སྐབས་ཀྱི་གནས་སྟངས་ཤིག་ལ་བརྟེན་ཆིབས་སྒྱུར་བསྐྱངས་ཐུབ་མེད་པར་སོང་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༩༦ ཕྱི་ཟླ་ ༤ པའི་ནང་༸རྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་ལྷོ་ཨ་ཕི་རི་ཀར་ཆིབས་སྒྱུར་བསྐྱངས་ཐེངས་དང་པོ་ལེགས་གྲུབ་བྱུང་ཡོད། དེ་བཞིན་ཆིབས་སྒྱུར་བསྐྱངས་སྐབས་ལྷོ་ཨ་ཕི་རི་ཀའི་གཞུང་འབྲེལ་ཐོག་ནས་ཕེབས་བསུ་དང་སྐུ་ཕྱྭའི་སྲུང་སྐྱོབ་འཐུས་སྒོ་ཚང་བ་ཞུས་ཡོད། སྲིད་འཛིན་ནེལ་སོན་མན་ཌེ་ལ་མཆོག་གིས་ཀྱང་སྲིད་འཛིན་གྱི་གཞུང་འབྲེལ་གཟིམ་ཤག་ཡོད་ས་ཀེབ་ཊ་ཨོན་དུ་གཞུང་འབྲེལ་གཟིམ་ཤག་གི་མིང་ལ་ཊན་ཧཱ་སེ་ཟེར་གྱི་རེད། དེར་མཇལ་འཕྲད་མཛད་ཡོད། མཇལ་འཕྲད་སྐབས་ཕན་ཚུན་འཚམས་འདྲི་ཞུ་རྒྱུ་དང་༸རྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་གིས་ནེལ་སོན་མན་ཌེ་ལ་མཆོག་གི་བྱས་རྗེས་ལ་བསྔགས་བརྗོད་དང་བོད་ཀྱི་གནད་དོན་ཁོང་ལ་གསལ་བཤད་མཛད་ཡོད། མཇལ་འཕྲད་ཞུས་པའི་ཞོར་ལ་ང་ཚོའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཐོག་ནས་ལྷོ་ཨ་ཕི་རི་ཀར་འབྲེལ་བ་གནང་རྒྱུ་དང་དེ་བཞིན་ལས་ཁུངས་ཤིག་འཛུགས་རྒྱུའི་བཀའ་མོལ་དེ་དུས་བྱུང་ཡོད། དེར་བརྟེན་༸རྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་དང་ནེལ་སོན་མན་ཌེ་ལ་མཆོག་མཇལ་འཕྲད་མཛད་པའི་བརྒྱུད་རིམ་ཐོག་ནས་རེད། སྐུ་པར་མང་པོ་བསྒྲོན་ཡོད་པ་དེ་དག་ནི་ལྷོ་ཨ་ཕི་རི་ཀའི་ནང་ཀེབ་ཊ་ཨོན་ཞེས་པར་རེད། སྤྱིར་བཏང་ཀེབ་ཊ་ཨོན་ཞེས་པ་དེ་ལྷོ་ཨ་ཕི་རི་ཀའི་གྲོས་ཚོགས་རྟེན་གཞི་བྱེད་ས་དེ་རེད། ལྷོ་ཨ་ཕི་རི་ཀའི་ནང་ཚོང་གི་བསྟི་གནས་དེ་ཇོ་ནཱ་སི་བྷག་རེད། ཆབ་སྲིད་ཀྱི་བསྟི་གནས་དེ་པི་ཊོ་རི་ཡ་རེད། ཡང་ཁྲིམས་དང་འབྲེལ་བའི་ཐོག་ནས་རྒྱལ་ས་ཁག་ཁག་ཅིག་ཡོད། དེ་འདྲ་ཡིན་ཙང་ཀེབ་ཊ་ཨོན་དེ་གྲོས་ཚོགས་རྟེན་གཞི་བྱས་པའི་གཞུང་འབྲེལ་གྱི་ལས་ཁུངས་ཆ་ཚང་བ་ཡོད་ལ། སྲིད་འཛིན་གྱི་གཟིམ་ཤག་ཡོད་པ་དེའི་ནང་མཇལ་འཕྲད་མཛད་ཡོད།
དྲི་བ། སྐུ་ངོ་བཀྲ་ཤིས་ཕུན་ཚོགས་ལགས་ཐོག་མར་ལྷོ་ཨ་ཕི་རི་ཀར་དོན་གཅོད་གསར་འཛུགས་གནང་མཁན་ཐོག་མ་དེ་ཡིན་སྟབས། དེ་དུས་གསར་འཛུགས་གནང་སྟངས་ཀྱི་བརྒྱུད་རིམ་གང་འདྲ་ཡིན་ནམ།
ལན། གོང་དུ་ཞུས་པ་ལྟར། དེའི་སྐབས་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱིས་ལྷོ་ཨ་ཕི་རི་ཀར་འབྲེལ་བ་གཏོད་དགོས་རྒྱུ། དེ་བཞིན་ལྷོ་ཨ་ཕི་རི་ཀར་ལས་ཁུངས་འཛུགས་དགོས་རྒྱུ། ལྷོ་ཨ་ཕི་རི་ཀར་ང་ཚོར་རེ་བ་ག་རེ་ཞུ་གི་ཡོད་མེད་གོང་དུ་ཞུས་པ་ལྟར་རེད། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༩༤ ལོར་ཐེངས་དང་པོར་ལྷོ་ཨ་ཕི་རི་ཀར་འགྲོ་སྐབས་མི་ངོ་ཤེས་པ་མེད་ཀྱང་རྒྱལ་སྤྱིའི་ལས་རིམ་ཐོག་འཛུལ་ཞུགས་བྱས་པའི་བརྒྱུད་ལམ་ཐོག ཌར་བྷན་དང་ཀེབ་ཊ་ཨོན། པི་ཊོ་རི་ཡ། ཇོ་ནཱ་སི་བྷག བཅས་སུ་མི་རེ་གཉིས་མཇལ་རྒྱུ་བྱུང་། དཔེར་ན་ཀེབ་ཊ་ཨོན་ལ་ང་རང་ཐོག་མར་བསླེབས་སྐབས་ང་བབས་སའི་གནམ་ཐང་དེ་མི་རིགས་དཀར་པོར་ཞེན་ཁོག་ཆེན་པོ་ཡོད་ས་སོ་མར་སེཊ་ཝེས་ཊི་་Somerset West ཞེས་པ་དེ་རེད། དངོས་གཞི་ཉིན་གྲངས་ ༢༡ ལས་ཀ་བྱེད་ས་དེ་མི་རིགས་ནག་པོའི་བསྟི་གནས་ཁཡེ་ལི་ཇ་ཟེར་བ་དེ་རེད། སྐབས་དེ་དུས་མི་རིགས་དཀར་པོ་ཚོ་མི་རིགས་ནག་པོ་སྡོད་སར་ཕྱིན་ཚེ་སྲོག་ཉེན་ཡོད་པའི་གནས་སྟངས་ཆགས་ཡོད་སྟབས། ཁུལ་དེར་འགྲོ་བའི་ལུགས་སྲོལ་མེད། ངའི་ཁུལ་དེའི་ལས་རིམ་རྣམས་ཚར་རྗེས་ང་ཚོས་འབྲེལ་བ་བྱས་ཏེ་སྐབས་དེ་དུས་ལི་ནར་ཌི་གིབ་སོན་Leonard Gibson ལགས་ཀྱིས་ང་ཁོང་གི་རླང་འཁོར་ནང་ཀེབ་ཊ་ཨོན་ནས་ཌར་བྷན་བར་འཁྲིད་བྱུང་། ཌར་བྷན་ཁུལ་དུ་སྐབས་དེར་ལམ་རིམ་ཆོས་ཚོགས་ཀྱི་ལས་བྱེད་ཨེ་ལེ་ཛི་བེཏ་གྷི་རེ་ཧུད་(Elizabeth Gayhood)ལགས་ཞུ་བ་ཞིག་ཡོད། ཁོང་གི་ང་ཚོར་སྡོད་ས་གྲ་སྒྲིག་གནང་བྱང་།
དེ་ནས་ལྷོ་ཨ་ཕི་རི་ཀར་བོད་དོན་རྒྱབ་སྐྱོར་ཚོགས་པ་དང་པོ་བཙུགས་མཁན་རོ་ནལ་ཌོ་པལ་མེར་ལགས་བརྒྱུད་ང་ཚོས་ཌར་བྷན་དུ་བོད་དོན་རྒྱབ་སྐྱོར་ཚོགས་པ་བཙུགས་སྟངས་དང་ལས་ཀ་བྱེད་ཕྱོགས་སྐོར་བཀའ་མོལ་ཞུས། དེ་རྗེས་ལི་ནར་ཌི་གིབ་སན་ལགས་ཀྱིས་ང་ཌར་བྷན་ནས་ཧེ་ཌལ་བྷར་ག་ཁོང་གི་བཞུགས་གནས་དང་། དེ་རྗེས་ཇོ་ཧ་ན་སི་བྷག་ཏུ་སྐབས་དེར་ངོ་ཤེས་ཆགས་པ་ང་ཚོའི་གྲོགས་པོ་རྙིང་པ་གྷ་ཡེ་ལིམ་བྷར་མེན་(Guy Lieberman)ཞུ་པ་ཞིག་ཡོད། ཁོ་གིས་ང་ཚོས་དོན་གཅོད་ཁང་གསར་འཛུགས་ཞུ་རྒྱུས་གཙོས་ང་དེར་ཡོད་སྐབས་ག་དུས་ཡིན་རུང་རོགས་པ་བྱེད་ཐུབ་མཁན་དང་ཐབས་བྱུས་བཟང་པོ་ཡོད་མཁན་ཞིག་རེད། དེ་བཞིན་ཁོང་གིས་བདེ་བ་ཅན་བསྟི་གནས་ཞེས་པ་བོད་ཀྱི་རིག་གཞུང་ཁྱབ་སྤེལ་བྱེད་ཆེད་ཚོགས་པ་ཞིག་བཙུགས་ཡོད། ང་ཚོས་བོད་དང་འབྲེལ་བའི་ལས་དོན་སྤེལ་ཚེ་ཁོང་གིས་ཁོ་བོའི་ནང་མི་དང་བཅས་མི་གྲངས་ ༢༥ ཙམ་ཁྲིད་ནས་ཡོང་གི་ཡོད། ང་ཚོས་གསུམ་བཅུའི་དུས་དྲན་ཐེངས་དང་པོ་སྲུང་བརྩི་ཞུ་སྐབས་ཁོང་དང་ཁོང་གི་ཕ་མ་གཉིས་ཀྱིས་གཙོས་གཅེན་མོ་དང་། གཅུང་མོ། ཞང་པོ། ཞང་པོའི་བུ་ཕྲུག་སོགས་ཁྲིད་དེ་བསླེབས་ཡོད། ང་ཚོར་ལས་ཁུངས་འཛུགས་རྒྱུ་སོགས་ཁྲིམས་སྒྲིག་གི་ཐོག་ཕྱག་རོགས་གནང་མཁན་རྒྱལ་སྤྱིའི་བྱིས་པའི་ཚོགས་པ་ནང་ཕྱག་ལས་གནང་མཁན་སི་ཊུ་ཝར་ཌི་ཝི་ལི་ཡམ་ལགས་ཀྱིས་ང་ཚོར་ཁྲིམས་དང་འབྲེལ་བའི་སློབ་སྟོན་ཧ་ཅང་ཡག་པོ་གནང་ཡོད།
ལྷོ་ཨ་ཕི་རི་ཀའི་གཞུང་ནང་ཆ་བཞག་ན་སྐབས་དེར་ཕྱི་སྲིད་སྡེ་ཚན་གྱི་ཤར་ཨེ་ཤི་ཡ་དང་རྒྱ་ནག་སྡེ་ཚན་གྱི་འགན་འཛིན་ལྕམ་སྐུ་མེ་ཛི་བྷུ་ཀོ་(Mrs.Mazibuko)ལགས་དང་ཁོང་གི་འོག་ལས་ཀ་བྱེད་མཁན་ཨ་ན་ནི་ཨལ་ཧར་(Anneli Ahlers)ལགས་ཁོང་རྣམ་གཉིས་ཀྱིས་ང་ཚོར་རོགས་སྐྱོར་ཧ་ལས་པ་གནང་ཡོད། ད་ལྟ་ང་ཚོའི་དོན་གཅོད་ཀྱི་ས་ཁང་ཡོངས་རྫོགས་ཨ་ན་ནི་ཨ་ལ་སི་ལགས་ཀྱིས་ཞལ་འདེབས་གནང་བ་ཞིག་རེད། ལྕམ་སྐུ་མེ་ཛི་བྷུ་ཀོ་ལགས་ཕྱིས་སུ་པེ་རི་སིའི་ལྷོ་ཨ་ཕི་རི་ཀའི་གཞུང་ཚབ་ཏུ་བསྐོ་གཞག་གནང་སྐབས་ཁོང་གིས་ཕ་རན་སི་བོད་ཀྱི་དོན་གཅོད་ལས་ཁུངས་ལ་ལས་ཁུངས་དང་ལས་ཤག་གི་འཛིན་ཆས་དང་། ཐེ་ཝན་དོན་གཅོད་ལས་ཁུངས་དང་ལས་ཤག་གི་འཛིན་ཆས་བཅས་ཁོ་མོ་བརྒྱུད་ལྷོ་ཨ་ཕི་རི་ཀའི་གཞུང་ཚབ་ནས་མཐུན་འགྱུར་གནང་ཡོད། དེ་བཞིན་ཇོ་ཧ་ན་སི་བྷག་ལ་ཆ་བཞག་ན་དེ་དེ་བཞིན་གྱི་རོགས་སྐྱོར་གནང་མཁན་མང་པོ་བྱུང་ཡོད་པ་ཁོང་རྣམས་དྲན་གསོ་ཞུ་གི་ཡོད། དེའི་ཁོངས་ནས་དམིགས་བསལ་ལིནོ་རི་སི་ཀིན་(Lee Noriskin)ལགས་ཀྱི་ང་ཐོག་མར་ཇོ་ཧ་ན་སི་བྷག་ཏུ་བསླེབས་དུས་མཐུན་འགྱུར་དང་། དེ་རྗེས་མུ་མཐུད་མཐུན་འགྱུར་གནང་མཁན་ཁོང་རྣམ་པའི་བཀའ་དྲེན་ལ་བརྟེན་ང་ཚོས་ལྷོ་ཨ་ཕི་རི་ཀའི་ནང་དོན་གཅོད་བཙུགས་ཐུབ་ཡོད། དོན་གཅོད་ཡིན་ནའང་དེའི་སྐབས་ཀྱི་གནས་སྟངས་ཧ་ཅང་ཡག་པོ་རེད་ལ། ལྷོ་ཨ་ཕི་རི་ཀའི་གཞུང་ནས་ང་ཚོ་དོན་གཅོད་ལས་བྱེད་རྣམས་ལ་ཐོངས་ཆན་དེ་ལྷོ་ཨ་ཕི་རི་ཀའི་ཕྱི་སྲིད་ལས་ཁུངས་ནས་གནང་གི་ཡོད། ལས་བྱེད་པ་ཚོར་ཁྲལ་ཕུལ་མ་དགོས་པ་དང་། ང་ཚོའི་ལས་ཁུངས་དང་ལས་ཤག་ཡོངས་རྫོགས་རང་དག་ཡིན་པ། དེ་བཞིན་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༩༤ ལོར་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་ལྷན་ཚོགས་ཐོག་ལྷོ་ཨ་ཕི་རི་ཀའི་གཞུང་གི་ངོས་ནས་བོད་དོན་ཐོག་གླེང་སློང་བྱས་པ་འདི་ལྟ་བུའི་བརྒྱུད་རིམ་བྱུང་ཡོད།
དྲི་བ། དུས་ཚོད་གཅིག་ལ་༸གོང་ས་༸སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་ལྷོ་ཨ་ཕི་རི་ཀར་ཆིབས་སྒྱུར་བསྐྱངས་ཐུབ་པ་དང་། གཞུང་འབྲེལ་སྣེ་ལེན་སོགས་གཞུང་འབྲེལ་གྱི་ཆེ་མཐོང་ཞུས་ཡོད། འོན་ཀྱང་ལོ་ཤས་ཤིག་གི་སྔོན་༸གོང་ས་མཆོག་ལ་ཆོས་དཔོན་ཊུ་ཊུ་མཆོག་གི་སྐྱེས་སྐར་ལ་གདན་ཞུ་གནང་ཡང་ལྷོ་ཨ་ཕི་རི་ཀའི་གཞུང་ནས་༸གོང་ས་མཆོག་ལ་ཐོངས་ཆན་མ་ཕུལ་བའི་གནས་སྟངས་བྱུང་ཡོད། དེ་ཚོའི་དབར་འགྱུར་བ་གང་འདྲ་ཞིག་བྱུང་ཡོད་དམ།
ལན། བརྒྱུད་རིམ་འདི་ང་ཚོས་ལྷོ་ཨ་ཕི་རི་ཀའི་གཞུང་གི་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་ལངས་ཕྱོགས་ལ་དགོངས་པ་བཞེས་དགོས་པ་གཅིག་དང་། གཉིས་ནས་ལྷོ་ཨ་ཕི་རི་ཀའི་ཨེ་ཨན་སི་(ANC)ཆབ་སྲིད་ཚོགས་པའི་གཞུང་དེ་མང་མོས་ཀྱི་འདེམས་བསྐོ་བྱུང་བའི་གཞུང་ཞིག་རེད། ཨེ་ཨན་སི་ཆབ་སྲིད་ཚོགས་པའི་གཞུང་གི་ལྟ་བ་དང་ལངས་ཕྱོགས་དེ་དག་ཤེས་དགོས་ཀྱི་ཡོད། གནད་དོན་གསུམ་པ་དེ་ནེལ་སོན་མན་ཌེ་ལ་མཆོག་དང་ཡི་ཤུའི་ཆོས་དཔོན་ཊུ་ཊུ་མཆོག་ལ་ལྷོ་ཨ་ཕི་རི་ཀའི་གཞུང་ཕྱོགས་ནས་ག་ཚོད་ཆ་འཇོག་གནང་གི་ཡོད་མེད་ཀྱི་གནད་དོན་ཆགས་ཡོད། ཨེ་ཨན་སི་ལ་ཆ་བཞག་ན་གཞི་རྩའི་ཨེ་ཨན་སི་ཆབ་སྲིད་ཚོགས་པའི་ལྟ་བ་དེ་སྤྱི་ཚོགས་རིང་ལུགས་རེད། ཨེ་ཨན་སི་དང་ནེལ་སོན་མན་ཌེ་ལ་མཆོག་ཁོང་ཚོས་རང་དབང་དང་མི་རིགས་འཐབ་རྩོད་བྱེད་སྐབས་རྒྱ་ནག་དང་འབྲེལ་བ་ཤུགས་ཆེན་པོ་ཡོད། དེར་བརྟེན་རྒྱ་ནག་དང་ཨེ་ཨན་སིའི་ལྟ་བ་གང་འཚམ་མཐུན་གྱི་ཡོད། འོན་ཀྱང་མི་རིགས་དཀར་པོའི་གཞུང་ཡིན་སྐབས་ལྷོ་ཨ་ཕི་རི་ཀའི་གཞུང་དེ་ཐེ་ཝན་གཞུང་དང་འབྲེལ་བ་ཡོད་པ་ལས་རྒྱ་ནག་གཞུང་དང་འབྲེལ་བ་མེད། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༩༧ ཟླ་ ༨ པའི་ནང་ང་ཚོས་དོན་གཅོད་འཛུགས་སྐབས་ལྷོ་ཨ་ཕི་རི་ཀའི་གཞུང་དེ་ཐེ་ཝན་གཞུང་དང་འབྲེལ་བ་ཡོད་པ་ལས་རྒྱ་ནག་གཞུང་དང་འབྲེལ་བ་མེད། ལྷོ་ཨ་ཕི་རི་ཀའི་གཞུང་གིས་ཐེ་ཝན་གཞུང་དང་འབྲེལ་བ་བཞག་ནས་རྒྱ་ནག་གཞུང་དང་འབྲེལ་བ་བྱེད་རྒྱུ་དེ་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༩༨ ལོར་བྱུང་བ་རེད།
དེར་བརྟེན་ཨེ་ཨན་སི་ཚོགས་པ་དང་ལྷོ་ཨ་ཕི་རི་ཀའི་གཞུང་གིས་རྒྱ་ནག་གཞུང་ལ་འབྲེལ་བ་བྱེད་སྟངས་དེ་གནམ་འགྱུར་དེ་ནས་གསལ་པོ་རེད། གཉིས་ནས་ལྷོ་ཨ་ཕི་རི་ཀའི་གཞུང་དང་རྒྱ་ནག་གཞུང་དབར་འབྲེལ་བ་བྱེད་སྐབས་ང་ཡུལ་དེར་ཡོད། ཐེ་ཝན་གཞུང་དང་རྒྱ་ནག་གཞུང་། ལྷོ་ཨ་ཕི་རི་ཀའི་དབར་འབྲེལ་བ་དམ་ཟབ་ཡོང་རྒྱུར་འབད་བརྩོན་ག་ཚོད་བྱེད་མ་བྱེད་ང་ཚོས་གསལ་པོ་ཤེས་ཀྱི་ཡོད། སྐབས་རེ་ཐེ་ཝན་ཕྱོགས་ནས་ལྷོ་ཨ་ཕི་རི་ཀའི་གྲོས་ཚོགས་འཐུས་མི་ཉིས་བརྒྱ་ཙམ་གདན་ཞུ་བྱེད་སྐབས། རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་ལྷོ་ཨ་ཕི་རི་ཀའི་གྲོས་ཚོགས་འཐུས་མི་ཉིས་བརྒྱ་ལྔ་བཅུ་ཙམ་གདན་ཞུ་བྱེད་ཀྱི་ཡོད། གང་ལྟར་ཕན་ཚུར་དབར་འགྲན་བསྡུར་དང་གནོན་ཤུགས་ཧ་ཅང་ཤུགས་ཆེན་སྤྲོད་རེས་བྱས་པའི་རྐྱེན་གྱི་མཐར་ལྷོ་ཨ་ཕི་རི་ཀ་དང་རྒྱ་ནག་དབར་འབྲེལ་བ་བྱུང་བ་རེད། དེར་བརྟེན་རིམ་པས་རྒྱ་ནག་གི་གནོན་ཤུགས་ཤུགས་ཆེ་རུ་ཕྱིན་པ་གསལ་པོ་རེད།
དཔེར་ན། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༩༩ ལོར་སྤྱི་ནོར་༸གོང་ས་༸སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་ཨི་སི་རེལ་དང་ལྷོ་ཨ་ཕི་རི་ཀར་ཆིབས་སྒྱུར་བསྐྱངས་པ་རེད། སྐབས་དེར་ང་ཡང་ལྷོ་ཨ་ཕི་རི་ཀར་ཡོད། སྐབས་དེར་སྲིད་འཛིན་ཊ་བྷོ་ཨེམ་བྷེ་ཀི་མཆོག་དང་ལྷན་མཇལ་འཕྲད་ཀྱི་དུས་ཚོད་བཟོས་ཚར་ཡང་། ཆིབས་སྒྱུར་བསྐྱང་ལ་ཉེ་བའི་སྐབས་འགྱུར་བ་ཕྱིན་ཏེ་མཇལ་འཕྲད་བྱུང་མེད། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༩༩ ནས་ནེལ་སོན་མན་ཌེ་ལ་མཆོག་སྲིད་འཛིན་ཆགས་མེད། དེ་བཞིན་ཡི་ཤུའི་ཆོས་དཔོན་ཊུ་ཊུ་མཆོག་སྤྱིར་ཁོང་ཆོས་པ་དང་མི་རིགས་དང་རྒྱལ་ཁབ་ཆེད་འཐབ་རྩོད་པ་ཧ་ཅང་སྙན་གྲགས་ཅན་རེད། འོན་ཀྱང་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་ཐོག་ཁོང་གི་ནུས་ཤུགས་མེད་པ་གསལ་པོ་ཇི་ལྟར་ཆགས་པ་དེ་ཁོང་གི་སྐྱེས་སྐར་སྐབས་༸གོང་ས་མཆོག་གདན་ཞུ་གནང་ཡང་། ལྷོ་ཨ་ཕི་རི་ཀའི་གཞུང་གིས་དུས་ཡུན་རིང་པོ་ཞིག་ཡ་ལན་མེད་པའི་ཐོག་མཐར་ཆིབས་སྒྱུར་བསྐྱངས་མ་ཐུབ་པའི་གནས་སྟངས་ཆགས་རྒྱུ་དེ་ལྷོ་ཨ་ཕི་རི་ཀའི་གཞུང་འཛིན་ཚོགས་པ་ཨེ་ཨན་སིའི་ཆབ་སྲིད་ཚོགས་པའི་ལྟ་བ་དང་། དེ་བཞིན་དེང་སང་ལྷོ་ཨ་ཕི་རི་ཀ་དང་རྒྱ་ནག་དབར་གྱི་འབྲེལ་བ་དམ་ཟབ། རྒྱ་ནག་གིས་ལྷོ་ཨ་ཕི་རི་ཀའི་ཐོག་གནོན་ཤུགས་ཆེན་པོ་ཡོད་པ་གསལ་པོ་ཆགས་ཡོད། ཅེས་གསུངས་ཡོད།